BİR DEYİMİN ARDINDAKİ ACI

Yıl XVII. yüzyılın başları.

Yer Hindistan.

Hint Okyanusundaki o büyük yarımadadayız.

Dünyanın gizemli, renkli, baharat kokulu ülkesi karşımızda.

Konumu, iklimi ve sahip olduğu zenginlikleri ile dünya ülkelerinin ilgisini çeker yıllarca. Sömürgeleştirilmeye çalışılır.

Yabancı güçler tarafından tam 200 defa işgal edilen Hindistan; son işgalcisi İngilizlerden sonra bağımsızlığını zorla kazanır.

Özellikle Fransa, İngiltere ve Rusya gibi önemli güçler; burada söz sahibi olmanın her anlamda önemli olduğunu bildikleri için hep acımasız davranır.

Yıllar içinde ülkeler değişir ama bu güzel ülkenin esareti bitmez.

Gelin görün ki İngiltere, diğer sömürge imparatorluklarına göre bölgedeki kalıcılığını uzun yıllar korur.

Bunun için, önce kurduğu ticari şirketlerle Hindistan’da güç ve güven kazanmanın yollarını aralar. Ardından ülkenin zengin hammadde kaynaklarını işler. Derken XIX. yüzyılda İngiliz siyasetinde öncelikli bir yer edinir. 1858 yılında ise bir İngiliz kolonisi haline gelir. Ta ki 1947 yılında özgürlüğüne kavuşana değin.

Tarihin tozlu sayfalarını karıştırırken paylaştığım bu kısacık notlardan sonra; sıra geldi hepimizin aşina olduğu bir deyimi yeniden hatırlamaya ve ardındaki acıyı öğrenmeye.

“Bulunmaz Hint Kumaşı”

Hepimiz biliyoruz bu deyimi. Defalarca da kullandık öyle ya da böyle.

Ama hiçbirimiz ardındaki acıyı göremedik. İşte şimdi öğrenme zamanı.

İngilizler Hindistan’da varlık göstermek amacıyla, ülkenin önemli şehirlerinde ticaret merkezleri kurar. Ve başarıyı yakalamak adına her yolu dener.

Ülkenin demirini, kömürünü ve diğer değerli madenlerini işler. Bir yandan da bereketli topraklardaki çay ve pamuk üretimine el atar.

Ucuz Hint gücüyle üretilip toplanan pamuklar gemilerle İngiltere’ye götürülür. Orada önce iplik haline getirilir. Ardından kumaş olarak dokunur.

Hint pamuğundan dokunan İngiliz kumaşları Hindistan’a geri getirilir.  Kumaş pazarında söz sahibi olmak için daha ucuza pazara sürülür. Ama, piyasada çok tutulan ünlü Hint kumaşlarını alt etmektir.

Ne var ki İngiliz kumaşları Hintlilerin ilgisini çekmez. Daha pahalı olsa da; Hintliler, usta çıkrıkçılar tarafından itinayla elde dokunan kendi kumaşlarını alıp kullanmayı hiç bırakmaz.

Bir türlü ithal kumaş kullanımını yaygınlaştıramayan ve pazardaki yenilgiyi hazmedemeyen İngilizler; Hint kumaşının pazar payını azaltmak hatta yok etmek için bir plan yapar. Ama bu plan hiç de masum değildir.

El tezgahlarında maharetle çalışarak kumaş dokuyan Hintli ustaların ve yardımcılarının özellikle baş parmaklarını keserler.  Çıkrığın başında kumaşı dokurken düğüm atmalarına, tezgahı kullanmalarına mani olmak adına. Ne yazık ki aralarında elleri ve kolları kesilenler de olur.

Şimdi sıkı durun. Bunların sayısı nedir derseniz; maalesef acımasızlığın boyutları insanlığımızı sorgulatır cinsten.

Çünkü neredeyse yüz bin kadar usta çıkrıkçının bu acımasızlığın kurbanı olduğunu gösteriyor tarih sayları.

Bir süre sonra ünlü Hint kumaşını dokuyacak usta kalmaz. Dolayısıyla Hint kumaşı bulunmaz olur.

Pazar mı?

Tamamen İngilizler’e kalır.

İşte kumaş pazarındaki bu acımasız olayın sonunda hepimizin bildiği bu deyim ortaya çıkar.

“Bulunmaz Hint Kumaşı.”

Özellikle keten ile hakiki ipek ipliği kullanılarak el tezgahlarında sevgi ve emekle üretilir Hint kumaşları. Üretimi hayli zor olan bu ünlü kumaşlar günümüzde de çok ender olarak bulunabiliyor.

Karşımıza “nadir bulunan, paha biçilemez, kıymetli” şeyler çıktığında bu deyimi kullanmamız işte bu yüzden.

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

13.01.2021

Kaynaklar: https://dergipark.org.tr;  https://evrenatlasi.com;  https://www.dunyabulteni.net.