TIBBIN KADERİNE YÖN VEREN DOKTOR (2/2)

Tıp dünyasının tarihi notları ve bazı kalıntılar ilk ameliyatların MÖ 3000’li yıllarda yapıldığını gösteriyor.

Ancak 19. yüzyıla gelene kadar; anestezi ve antiseptikler henüz bulunmadığı için; ameliyat olma ihtimali hastalar için korkunç bir olaya ve acıya dönüşür.

Hastanın acısını azaltmak için afyon, alkol veya hipnoz kullanılırken; bazı durumlarda ameliyat edilecek bölgeyi uyuşturmak için turnike ya da buz uygulanır. Fakat tüm bu süreçlerde hasta kendi ameliyatına canlı şahitlik etmek zorunda kaldığı için müthiş bir şok ve duygusal yıkım yaşar.

Neyse ki 1800’lerin sonlarında anestezi yaygın olarak kullanılmaya başlanır. Yine de enfeksiyon tehdidi ve buna bağlı hasta kayıpları tam olarak önlenemez.

1865 yılında, mikroorganizmaların hastalığa neden olabileceğine inanan İngiliz doktor Joseph Lister tarafından antiseptikler keşfedilir. Böyllece ameliyathanelerde karbolik asit kullanılmaya başlar.

Etkisi iyidir ancak bu tahriş edici madde ellerde kızartı, pullanma ve yaraya neden olur ki bu durum da cerrah ve hemşirelerin işini hayli zorlaştırır.

Tam bu yıllarda ailesinin isteklerine karşı gelip New York'taki hemşirelik okulundan mezun olan Caroline Hampton, uzun bir çalışmanın ardından Baltimore'daki Johns Hopkins Hastanesi'ne baş cerrahi hemşire olarak atanır.

Böylece William Stewart Halsted ile yolları ameliyathanede birleşir.

Son derece hassas bir cilt yapısına sahip olması en büyük dezavantajıdır. Çünkü cerrahın uyguladığı sıkı hijyenik önlemler (ellerin önce sabun, sonra potasyum permanganat, ardından sıcak oksalik asit banyosu ve kostik bir çözelti) alınarak temizlenmesi başta Caroline olmak üzere herkesin ellerini tahriş eder. Çoğu kişi bu nedenle istifaya niyetlenir.

Tüm bu olumsuz gelişmeler ve sevdiği kadını kaybetme korkusu Halsted’ı farklı çareler aramaya yöneltir.

Düşündüğünü hayata geçirmek için o dönemlerde suni kauçuğun mucidi olan Goodyear kauçuk şirketine başvurur. Caroline'in ellerinin alçı kalıplarını alarak firmaya gönderirken; onlardan ellerini ve ön kollarını örtmek için iki çift özel yapım lastik eldiven tasarlamalarını ister.

Bir süre sonra üretilen eldivenler ince, esnek ve yeniden kullanılabilir şekilde hastaneye ulaşır. Baş hemşirenin ardından diğer tıbbı personel de eldivenleri kullanmaya başlar.

Bu eldiven sayesinde elleri yaralardan kurtulan hemşire Caroline, cerrah Halsted’in yanında çalışmaya devam eder.

Eldiven sayesinde elleri rahatlayan ekip üyeleri, bu eldivenlerin aynı zamanda ameliyat sonrası oluşan enfeksiyon oranlarını da olumlu anlamda etkilediğine şahit olur.

Aradan bir süre geçtikten sonra birbirini çok seven ikili evlenerek mutlu bir beraberliğe adım atar.

Caroline Hampton Halsted,  ameliyathanede tıbbi eldiven kullanan ilk Amerikan hemşiresi olarak tarihe geçer.

Şöyle bir düşündüğümüzde tıp dünyasının bugünlere gelmesi hiç kolay olmamış ve sistem tam rayına oturana kadar pek çok vahim durum yaşanmış.

Her bir buluşun, her bir sabır dolu çalışmanın önemi bu nedenle tartışmasız çok değerli.

İlk defa 1889 yılında Amerika’da ameliyathanelerde kullanılmaya başlanan cerrahi eldivenler de bunlardan bir tanesi olmuş.

Günümüzde biliyoruz ki hastanelerde, laboratuvarlarda, ameliyathanelerde ve bilimsel araştırma yapılan bir takım alanlarda cerrahi eldiven kullanılıyor.

Amaç hem hastaları, hem doktorları hem de araştırmacı bilim insanlarını olası tehlikelerden korumak.

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

02.06.2025

Kaynaklar: https://www.drsalihsuer.com; https://tr.wikipedia.org; https://www.researchgate.net; https://www.akademikakil.com.