İKONİK SEMBOL (1/2)

Her firmanın kurumsal kimliğinin adeta yapı taşı olan semboller var. Öyle ki o logo ya da sembolü gördüğümüzde, firma ve ürünleri gözümüzün önünde hemen canlanır.

Üstelik bazı semboller var ki son derece ikonik ve ardında pek çok rivayet barındırır.

İşte bu ikonik sembollerden bir tanesi de Apple firmasına ait ısırılmış elma sembolü.

Peki neden ısırılmış ve neden elma dersiniz?

Bu konu hakkında farklı rivayet ve kabuller var.

Benim oldukça etkilendiğim ve kabul etmek istediğim rivayete göre; Apple’ın ısırılmış elma sembolü; siyanüre bulanmış bir elmayı ısırarak hayatına son veren bir matematikçiye ait.

Kendisi yapay zekanın babası.

İsmi Alan Mathison Turing.

1912 yılı Londra doğumlu.

Matematiğe aşık.

Son derece zeki.

Uzmanlık alanları; matematik, bilgisayar bilimcisi ve kriptolog.

Alan Turing 1936 yılında, henüz 24 yaşındayken ilk düşsel makineyi tasarlar. Günümüzde "Turing Makinesi" olarak bilinen bu makine; henüz bilgisayarın icat edilmediği zamanlara rastlar.

Ardından 1950 yılında geliştirmiş olduğu ve yapay zekayı (robotları) insandan ayırmaya çalışan Turing testi ile alanında unutulmaz olur.

İşte bu nedenle dünyada ‘yapay zekanın babası’ olarak anılır.

Yapay zekanın en önemli adımı olan Turing testinin amacı ise son derece ilginç.

İlk kez bu test sayesinde, bir makinenin düşünebildiğini söyleyebilmenin mantıksal olarak mümkün olup olmadığı kavramı tartışmaya açılır.

Test için bir sorgulayıcıya, bir gönüllüye bir de bilgisayara ihtiyaç duyulur. Ancak sorgulayıcı, gerek gönüllüden gerekse bilgisayardan ayrı bir alanda tutulur. Yani onları göremez. Soru sorma ve yanıt alma işlemi de tamamen klavye ya da ekran aracılığı ile yapılır. Test başladığında sorgulayıcı soru sorar. Gelen yanıtlara göre hangisinin insan, hangisinin bilgisayar olduğunu anlamaya çalışır.

Test dizi halinde tekrarlanır.

Sonunda sorgulayıcı, tutarlı bir şekilde gönüllüyü yani insanı anlayamazsa; bilgisayar Turing testini geçmiş sayılır.

Yapısı itibarıyla bilgisayar bilimlerindeki pek çok yapay zeka probleminin çatısını teşkil eden bu test günümüzde de; yapay zeka ve akıllı sistemlerin gelişimini değerlendirmek için kullanılıyor.

Bazı bilim insanları ve yapay zeka uzmanları ise bu testi yetersiz bulduğu için; bu önemli konu üzerindeki eleştirilerine devam ediyor.

Alanındaki çalışmalarla hep daha iyisini hedefleyen Turing; İkinci dünya savaşı sırasında Nazi’lerin kullandığı Enigma şifresini çözerek savaşın kaderini değiştirir. Çözülen şifre ve geliştirilen kodlamalar sayesinde;  zor durumda kalan Alman denizaltıları ve Alman savaş uçaklarının hedef ve görevleri aksar. Sonuçta savaş İngiltere lehine zaferle sonuçlanır.

Bir anda ülkesinin gözdesi haline gelen Alan Turing çalışmalarına devam eder. Ancak 1952 yılında cinsel tercihleri nedeniyle tutuklanır. Ve kendisine hapis cezası yerine, hormon tedavilerinde denek olarak kullanılması şart koşulur.

Alan Turing bu cezayı bir türlü kabullenemese de bir süre katlanır. Ancak 2 yıl sonra hayatına son verir. Ve ne acıdır ki cesedinin yanında bir kez ısırılmış zehirli bir elma bulunur. Ölümü kayıtlara ‘intihar’ olarak geçse de yatağının yanında bulunan ısırılmış elma hiçbir incelemeye tabi tutulmaz. Bu nedenle de Alan Turing'in ölümü hep şaibeli kalır.

İşte derler ki ucundan ısırılmış elma şeklindeki bu sembol; bilgisayar teknolojisinin babasına bir saygı duruşu olarak; Apple tarafından kullanılır.

Bu rivayetle beraber Apple logosunun oluşumunda farklı görüşler olduğu gerçeğinden hareketle, logonun oluşumunu biraz daha incelememiz gerekli diye düşünüyorum. (devamı 2/2’de)

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

03.08.2023