İÇİMDEKİ ÇOCUK SORDU

Hani hep diyoruz ya içimizdeki çocuğa kulak verelim. Ara ara şımartalım, yüzünü gülümsetelim diye. İşte geçen günlerde içimdeki çocuk merakla sordu.

‘KUŞLARIN DİŞİ var mı?’

Evet, bildiğimiz kadarıyla kuşların dişi yok. Ama doğada neyle karşılaşacağımızı ancak okuyup araştırınca öğreniyoruz.

O zaman gelin kuşların o özgür dünyasını beraberce aralayalım.

Şu ana kadar yapılan araştırmalar; evrimleşme süresince kuşların dişlerinin köreldiğini ve yok olduğunu belirtiyor. Dolayısıyla dişi sert beyaz yapan ve ‘enamel’ olarak adlandırılan kısım hiçbir kuş cinsinde yok.

Ama bir kuş var ki hem gagasında hem de dilinde dişe benzer oldukça sert bir tür kıkırdak yapı var.

İsmi ‘tomiyum’.

Bu yapı öyle sert ki kuş bununla ısırıyor, parçalıyor. Görüntüsü de dişe çok benziyor.

Peki bu diş benzeri yapı hangi kuşta var dersiniz?

Uzaklara bakmayın. Çünkü bu kuş cinsine hepimiz aşinayız.

Anadolumuzun doğu bölgesinde yetişen sevimli KAZlarından bahsediyorum.

Evet kazların hem gagalarında hem de dillerinde diş benzeri bir yapı olan tomiyum var.

Bu sayede otlanırken çimleri, böcekleri, küçük kemirgenleri rahatça yakalıyorlar.

Parçalıyorlar.

Dillerindeki sayesinde de besinlerin kaçmasını engelliyorlar.

Karada yaşayan, suda yüzen ve su altında uzun süre kalabilen kazlar; ördekgiller ailesine ait.

Çiftlik hayatının bu vazgeçilmez büyük su kuşları az yiyor. Kendi kendilerine kolayca yetişiyor. Büyüdüklerinde çiftliğe bekçilik yapabiliyor, çünkü uykuları oldukça hafif.

Beyaz, gri tüyleri var.

Boyları kısa.

Yetişkin bir kazın ağırlığı türüne ve cinsiyetine bağlı olarak 4-9 kg arasında değişiyor.

Ayakları geniş perdeli.

Dişli gagaları geniş ve yassı.

Eti, yumurtası severek tüketilirken; ciğeri, yağı ve tüyü de fazlaca talep görüyor. Uzun ömürlü ve hastalıklara dirençli olmaları da cabası. Son derece zeki olan kazların ortalama ömürleri yirmi beş yıl kadar.

Çiftlik sahibi olanların ve köylerin gündelik yaşantılarının olmazsa olmaz kazlar bu nedenle severek yetiştiriliyor.

Ancak kaz yetiştiricileri, kazları sinirlendirmekten sakınmamız gerektiğinde hemfikir.

Neden dersiniz; sinirlenince kendini savunma hamlesi yapıp, gagasıyla ısırması ve canımızı ciddi anlamda yakması mümkünmüş.

Dünya genelinde kırkın üzerinde türü bulunan kazlar; gece ve gündüz uçabiliyor. Göç sırasındaki uçuşları V şeklinde.

Grubun en tecrübeli erkek kazı en öndeki yerini alıyor. Ve yönlerini yıldızlara göre tayin ediyorlar. Göç eden türler arasında kuzey ikliminde ve kutup bölgelerinde yaşayanları da var.

Yaşamları boyunca tek eşliler. Çünkü eşler birbirine çok bağlı.

Tüyleri oldukça çok kıymetli. Yumuşak ve sıcak tuttuğu için tercih edilse de 1 kg kaz tüyü elde etmek için; tam 10 adet kazın gözden çıkarılması gerçeğini unutmamak gerekiyor.

Ben derim ki bırakalım kazlar dilediklerince yaşasınlar; çiftliklerde salınmaya ya da yıldızları rehber alıp özgürce göç etmeye devam etsinler.

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

10.06.2020

Kaynaklar: www.bilgiustam.com; https://evrimagaci.org; https://www.kuslar.gen.tr; http://www.yeniisfikirleri.net.