ACIMASIZ DENEY (1/3)

Ruhsal durumların teşhisi, korunması ve tedavisi ile ilgili bir uzmanlık alanı Psikiyatri ya da ruh hekimliği.

Oldukça kapsamlı.

Başlıca ilgi alanları; düşünce, davranış ve özellikle duygu değişiklikleri ile kendini gösteren; akıl hastalığı, ruh hastalığı, sinirlilik halleri gibi durumlar.

Psikiyatri bu hastalıkların tanı ve tedavileriyle uğraşıyor.

İnsanların ruh halini, davranışlarını değerlendiriyor. Bunun için de tipik olarak bir vaka öyküsü ve ruhsal durum muayenesiyle ilk adım atılıyor.

İşte bu alanda yapılmış oldukça sıra dışı, sarsıcı ve belki de acımasız bir deney var.

Rosenhan Deneyi.

Pat Deneyi olarak da biliniyor.

Amacı, akıl hastası olduğuna inanılan kişilere konan psikiyatrik tanıların, geçerli teşhisler olup olmadığını incelemek; akıl sağlığı derecesinin kesin olarak anlaşılıp anlaşılamadığını gözler önüne sermek.

Söz konusu deney, Amerika Stanford Üniversitesi'nden psikolog David L. Rosenhan tarafından yapılır.

1969-1972 yılları arasında gerçekleştirilir.

Bu amaçla David L. Rosenhan; kendisi dahil üç psikolog, bir psikiyatr, bir öğrenci, bir pedagog, bir ev kadını ve bir ressamdan oluşan toplam sekiz sağlam kişiyi seçerek eğitir. Gayesi kliniklerde çalışan profesyonel psikolog ve psikiyatristlerin hasta durumlarını nasıl değerlendirdiğini gözlemlemektir.

Her birinin eğitimi, mesleği, yaşı, statüsü birbirinden farklıdır. Üstelik tanınma ya da araştırılma riskini en aza indirmek için hepsi takma isim kullanır.

Denekler aralarında anlaşırlar. Kliniğe yattıktan kısa süre sonra iyi olduklarını söyleyip, normal davranacak ve oradan çıkacaklardır.

Böylece her biri ayrı ayrı kliniğe başvurur, gaipten sesler işittiğini söyler. Ve kliniğe kabul edilirler.

Kısa süre sonra her biri ısrarla iyi olduğunu söyler.

Ama nafile.

Klinik yönetimi onların hasta olduğuna kanaat getirir ve çıkma istekleri reddedilir. En erken çıkan bile klinikte zorla bir hafta yatmak zorunda kalır. Diğerleri de beklediklerinden daha uzun sürede klinikte yatırılır. İlaçla tedaviye zorlanır. Nihayetinde beklediklerinden uzun süre kalsalar da sonunda hepsi taburcu edilir.

Elbette bu deney Rosenham’a yeterli gelmez.

Klinikten çıkanlar benzer iddialarla ve başka isimlerle bu kez başka bir kliniğe başvurur. Yine benzer şeyler yaşanır.

Bu dönüşüm devlet klinikleri, büyük şehir üniversite hastaneleri ve bir pahalı özel hastane olmak üzere toplam 12 farklı klinik ziyareti ile devam eder.

Sonuçta bütün klinikler 8 kişilik gönüllü grubun tamamına gerçekte hasta olmadıkları halde hastalık teşhisi koyar. Hastaneye yatırır. Peki oradan kolayca çıkabilirler mi dersiniz? (devamı 2/3)

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

05.04.2023