HÜZÜN ve UMUDUN SESİ

Konçertolar.

İtalyan barok dönem klasik müzik bestecisi, virtüoz kemancı ve rahip Antonio Lucio Vivaldi’nin müziğe kattığı muhteşem bir renk.

Bir ya da birkaç enstrüman ve orkestra eşliği için düzenlenen, genellikle üç veya dört bölümden oluşan Klasik Batı Müziği beste türü; olarak tarif ediliyor konçertolar.

Genelde solo enstrümanların olağanüstü yeteneklerini (virtüözitesini) göstermek için yazılıyor.

İşte bunlardan bir tanesi de ‘Rodrigo’nun Gitar Konçertosu’.

İçinde hem hüzün hem de umut el el ele vermiş, adeta beraberce dans ediyor kulaklarımızda.

Bu dokunaklı eser; “Allegro Con Spirito”, “Adagio” ve “Allegro Gentile” isimli üç bölümden oluşur ve toplam 22 dakika sürer.

Müzik tarihinde klasik gitar için yazılmış en tanınmış eser olarak müzik tutkunlarının gönlüne taht kurar.

İspanyol klasik müzik bestecisi ve piyano virtüözü olan Joaquin Rodrigo Virde; 1901 yılında çok çocuklu bir ailenin son çocuğu olarak; İspanya Valencia’da doğar.

Henüz üç yaşında ülkeyi kasıp kavuran difteri hastalığına yakalanır ve gözlerini kaybeder.

Karanlık dünyasına ışık olan müzikle ailesi sayesinde çocuk yaşta tanışması en büyük şansı olur.

Sekiz yaşında solfej, piyano ve keman eğitimi almaya başlar.

1925 yılında orkestra için bestelediği Beş Çocuk Parçası ile İspanya Ulusal Ödülü’nün sahibi olurken, yurtdışı eğitim bursu kazanır.

Fransa’ya gelip Paris’e yerleşir.

1927 yılında ünlü Fransız besteci, müzisyen ve müzik eğitimcisi Paul Abraham Dukas ile çalışır. Bu keyifli beraberlik beş yıl sürer.

Tam bu yıllarda, kaderin cilvesi karşısına İstanbul doğumlu İspanya kökenli Sefarad Victoria Kamhi’yi çıkarır. Yetenekli piyanist ve besteci Türk kızı, onun üzerinde derin izler yaratır.

Üç yıllık beraberliğinde aşık olduğu kadına ‘gözümün nuru’ diye hitap eder.

1933 yılında soğuk bir Ocak günü, sevdiği kadınla İspanya Valencia’da evlenir. Aralarındaki aşk ve uyum ömürlerinin sonuna kadar devam eder.

Evlendikten bir süre sonra piyano kariyerine son veren Victoria, eşinin asistanlığını yapmaya başlar. Bu sayede ‘Joaquin Rodrigo'yla el ele: Maestro'nun yanında hayatım’ isimli biyografi eser hayata geçer.

İlerleyen yıllarda usta bir piyano virtüözü olan Rodrigo, dünya çapında tanınan pek çok klasik müzik eserine imza atar.

Onu dünyaya tanıtan en önemli eseri ise ‘Rodrigo'nun Gitar Konçertosu - Concierto de Aranjuez’ olur.

Savaşın acımasız dönemlerini birebir yaşayan çift, bir süre Fransa ve Almanya’da yaşamayı seçer. Elbette onlar da diğer duyarlı insanlar gibi yaşanan acımasızlık ve haksızlıktan fazlasıyla etkilenir.

1936 yılında İspanya’da başlayan iç savaş tam üç yıl sürer.

İnsanların acıyla sınandığı o günlerde de dünya sessizliğini korur tıpkı bugünlerde olduğu gibi.

1938 yılının nemli bir Eylül günü, gittiği San Sebastian müzik etkinliğinden dönerken; arkadaşı İspanyol gitarist ve besteci Regino Sainz de la Maza ile karşılaşır.

Beraber akşam yemeği yerlerken; arkadaşı Rodrigo’dan bir gitar konçertosu bestelemesini ister. Daha önce hiç gitar konçertosu bestelememiş olması nedeniyle bu talebe hayli şaşırır. Pek de üstünde durmaz.

İkinci Dünya Savaşı’nın ayak seslerinin duyulmaya başladığı o yıl eşi hamile kalır. Henüz dokuz aya varamadan eşi Victoria aniden fenalaşır ve hastaneye kaldırılır.

Aşık olduğu kadının çektiği acı, yaşamla verdiği mücadele Rodrigo’nun tüm duygularını alt üst eder. Üstüne bebeklerini de kaybedince ruhunda kopan fırtınalar bir anda notalarda hayat bulur.

Aklının bir yerlerine yer eden gitar konçertosu acıyla, hüzünle, endişeyle ve umutla yoğrularak işte böyle zor bir zamanda aniden doğar.

Üç bölümlük konçertonun önce ikinci bölümü olan Adagio; devamında üçüncü bölümü olan Allegro Gentile bestelenir. En son bestelenen bölüm ise konçertonun birinci bölümü olan Allegro Con Spirito olur.

Acıyı, hüznü, umudu ve umudun çoşkusunu aynı anda kalbe tını tını işleyen ve gözleri nemlendiren ünlü eserine böylece imza atar.

Eşi ile beraber savaştan sadece iki gün önce İspanya’ya dönerken, yanlarındaki tahta bavulda gitar konçertosunun orijinal taslağı bulunur.

İşte tarihler 1939 yılını gösterdiğinde; Rodrigo, ruhunda kopan fırtınaları dindirmek için yazdığı ve eşinin yardımıyla notalara döktüğü eseri ile unutulamayan besteciler arasına girer.

1941 yılında bir kızları olur.

Uzun yıllar süren mutlu yaşamları boyunca pek çok yerde konser verir eşiyle beraber.

1972 yılında Türkiye’ye de gelirler. Ankara ve İstanbul’daki konserler çok başarılı geçer dünya çapındaki diğer konserler gibi.

Mutlu ve başarılı yaşamları; 1999 yılında eşi Victoria’dan iki yıl sonra; tam 97 yaşında Madrid’de sonlanır sessizce.

Müzik dehası bu muhteşem besteciden geriye pek çok eser hediye olarak kalır elbette, ama gitar konçertosu yıllar geçtikçe değerine değer katar.

İspanya folklorik müziğinin özelliklerini de taşıyan konçertoyu dünya o kadar sever ki sadece gitar değil başka enstrümanlarla da çalınır. Bazı filmlerin fon müziği, hatta bazı ülkelerin ulusal marşı olur.

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

23.01.2025

Not: https://www.youtube.com/watch?v=LcNu7w9rv-k. (konçertoyu dinlemek isterseniz tıklayabilirsiniz.)

Kaynaklar: https://tr.wikipedia.org;  https://listelist.com.