PRATFALL ETKİSİ (1/2)

Bu zamana kadar beynimiz hakkında ilginç pek çok yazı yazdım. Her yeni araştırmam da gördüm ki şaşırmanın sonu yok.

İşte bugün bahsedeceğim konu da tam olarak böyle.

Şimdi sıkı durun çünkü beynimiz hataları seviyor.

Belki de mükemmellik sıkıcı geliyor bilemiyorum ama bu durum bilimsel bir gerçek.

Üstelik yaptığım her şeyin en iyisi olması adına fazlaca özen gösteren birisi olarak; Pratfall Etkisi’ni okuyunca gülümsedim. İçinizde benim gibi olanlar varsa bunun hayli yorucu olduğunu zaten bilecektir.

O halde gelin bizlere kusursuz olmanın her zaman en iyi şey olmadığını hatırlatan bir beyin fırtınası yapalım.

Gündelik hayata bakış açımızı temelden değiştiren bu buluş Amerikalı araştırmacı psikolog Elliot Aronson’a ait.

Pratfall etkisi; kişilerin mükemmellikten uzaklaştıkça sevilme oranlarının o kadar artması anlamına geliyor. Üstelik hala sosyal bilimler alanında ilgi çekici bir teori olmaya devam ediyor.

Çünkü uzmanlar, beynimizin hata yapan insanları, mükemmel ve kusursuz insanlardan daha samimi, sempatik ve sıcak bulduğunu belirtiyor.

Peki neden ve nasıl?

İşte bu sorunun yanıtını merak eden Elliot Aronson da çalıştığı Kaliforniya Üniversitesi’nde, 1966 yılında konuyla ilgili bir deney yapar.

Bu amaçla üniversitede 48 öğrenci seçilir. Dört gruba ayrılır ve deney başlar.

İzlenimlerini öğrenmek için her bir gruba; önceden kurgulanmış yanıtlar içeren dört farklı ses kaydı dinletilir.

İlk gruba soruların %98’ini doğru yanıtlayan bilgili yarışmacının ses kaydı dinletilirken; ikinci gruba soruları %30 doğru yanıtlayan sıradan yarışmacı dinletilir.

Üçüncü gruba soruları %98 doğru yanıtlarken kayıt sırasında yüksek sesle kahve döktüğünü itiraf eden, bilgili ama aynı zamanda sakar yarışmacı dinletilir.

Ve son olarak dördüncü grup; soruları %30 doğru yanıtlarken kayıt esnasında yüksek sesle kahve döktüğünü belirten, tamamen sakar yarışmacının ses kaydını dinler.

Deneyin sonunda kayıtları dinleyen öğrencilere izlenimleri sorulur.

Elliot Aronson’un aldığı yanıtlar tam da beklediği gibi çıkar ve hiç şaşırmaz.

Neden mi?

Çünkü neredeyse tüm soruları yanıtlayan bilgili yarışmacı yaptığı ufak hata sayesinde daha sempatik ve ilgi çekici bulunur.

Neredeyse vasat sayılabilecek yeterlikteki yarışmacı ise aynı hatayı yaptığı halde hiç sempatik bulunmaz.

Kısaca beynimiz sadece bilgili olanı ya da sadece sıradan olanı değil; bilgili olduğu halde hata yapabilen insanı seçiyor. Bir anlamda beynimiz kusursuz insan aramıyor.

İşte bu etkiye Pratfall Etkisi deniyor.

Peki bu etkiyi bilerek kimler kullanıyor dersiniz? (devamı 2/2’ de)

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

20.06.2024