BİTMEYEN KİTAP (3/3)

Oulipo akımını benimseyen yazarlardan birisi olan Georges Perec; 1969 yılında başyapıtlarından biri olarak kabul edilen ‘La Disparition -  Kayboluş’ romanını yazar ve yayınlar.

Bu romanın bir başka özelliği ise Lipogram tekniğinin kullanılarak yazılması olur. Bu çok eski teknikte alfabede yer alan bir harf metinlerde hiç kullanılmaz.

Kayboluş romanı bu anlamda Fransızcada en çok kullanılan harf olan “e” harfi kullanılmadan yazılan tek eser olur. Yazar eserini, Naziler tarafından Paris’ten kaçırılıp Auschwitz kampında öldürülen annesine ithaf eder. Vasiyeti üzerine başka dillerdeki çevirilerinde de bu harfe yer verilmez.(Bu kitapla ilgili tüm detayı, bloğumda 2018 yılında ‘İÇİNDE ‘E’ HARFİ GEÇMEYEN ROMAN’ olarak takip edebilirsiniz.)

Aynı yazarın, akımın yaratıcısı Raymond Queneau’ya ithaf ettiği ‘La Vie mode d'emploi - Yaşam Kullanma Kılavuzu’ isimli romanı, bir başka ilginç özellik taşır. Çünkü bu kitapta Paris’teki on katlı bir apartmanın tarihi ve iç içe geçen yaşamları bir yapboz misali kaleme alınır.

Arjantinli yazar Julio Cortazar’ın 1963 yılında yayınlanan ‘Seksek’ adlı eseri; yine bu akımın öncülerinden kabul edilir. Bu ilginç roman ismi gibi okuyucuya adeta seksek oynatır. Birçok farklı kitaptan oluşan bu deneysel eser, bildiğimiz tarzda baştan sona okunmaz. Tam sona gelmeden, her bölümün sonunda belirtilen numaradaki bölüme geçilir; bir anlamda bölümler arasında seksek oynanır.

Bir başka örnek İtalyan yazar Italo Calvino’nun kaleme aldığı ‘Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu’ isimli eseri olur. Roman 1979 yılında yayınlanır ve tam bir başyapıt olarak kabul edilir. Eserde; en çok yazılan on roman türünün giriş bölümleri yeniden türetilerek; romanların romanı şeklinde bir kurgu yapılır. Bir anlamda dünyadaki ilk ‘hiper roman’ olarak ses getirir.

Ülkemizde de denenen bu ilginç akım sayesinde hiç aklımıza gelmeyecek tarzda, şaşırtıcı pek çok değerli eser okuyucusu ile buluşur. Bu akımın tutkunları kitaplarını okurken düşünür, düşünürken şaşırır ve matematiğin edebiyatla dansına keyifle ortak olur. 

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

01.08.2024

Not: Bu özel kitaptan haberdar olmamı sağlayan Sn. Bilhan Akkaya’ya çok teşekkür ediyorum.

Kaynaklar: https://www.quora.com; https://tr.wikipedia.org; https://www.ishakedebiyat.com; https://edebiyatburada.com; https://eksisozluk.com; https://1000kitap.com.