SESTEN HIZLI UÇAN YOLCULAR (2/2)

Uzmanlar, toplam 16 adet üretilen Concorde uçaklarla ile ilgili şikayetlerin, uçuş yaptığı süre boyunca hiç bitmediğini belirtir.

Örneğin motoru kalkış ve iniş sırasında diğer uçaklara göre fazlaca seslidir. Bu gürültü kirliliği özellikle havaalanı yakınında oturanları rahatsız eder.

Ancak bunlardan çok daha önemli olan nokta, üretim maliyetine ek olarak işletme maliyetinin devasa boyutudur.

Çünkü Concorde yolcu uçaklarında yolcu başına, 100 kilometrede 20 litre kerosen (bir petrol türevi) kullanılır ki bu da son derece pahalıya gelir. Talep edilen lüks bileti fiyatı bile maliyeti karşılayamaz.

Bu nedenle işletmeler; 125 yolcu (zengin ve ünlü) kapasiteli Concorde uçağı, bünyelerine katarken iki kere düşünmek zorunda kalır.

Ayrıca uçuş sırasında alışılmışın dışındaki yükseklikte olmak, birazdan ses hızını aşacak olduğunu bilmek bile çoğu yolcuda korku ve panik yaratır. Böylece uçağın hız kontrolünde, iniş ve kalkışlarda tehlikeli olabileceği söylentileri yayılmaya başlar.

Yaşanan tüm bu olumsuz olaylar yavaş yavaş taleplerin azalmasına neden olur. Herkes lüksün ve hızın zirvesindeki Concorde uçakların sonunu merak etmeye başlar.

Son nokta ise 25 Temmuz 2000 yılında Paris’ten New York’a giderken konur. O tarihte yaşanan kazada kalkıştan kısa süre sonra tekerleri yanmaya başlar. Ardından yangın yakıt tankına sıçrar. Derken uçağın motorları alev alır.

Kontrolünü kaybeden uçak, otel ve restoranın olduğu bir bölgede yere çakılır.

Uçağın içindeki 100 yolcu ve 9 uçuş ekibi ile beraber; o an o bölgede bulunan 4 kişi hayatını kaybeder.

Yaşanan bu acı olaydan sonra Concorde yolcu uçağı 2003 yılında ticari amaçlı seferlerini resmen durdurur. Sadece özel yolcular için kullanılacağı fikri de fazla uzun sürmez.

Gökyüzünün bu ikonik sembolünü merak edip yakından görmek isteyenler için uçaklar, New York Intrepid Müzesi’nde ziyarete açık.

Günümüzde havacılık mühendisliğinde bir dönüm noktası olan Concorde’lar yeni hızlı uçakların gelişimine yön vermeye devam ediyor.

Herkes sesten hızlı yolcu uçaklarının devrinin kapandığını düşünürken; güçlü jet firmaları geçmişte yaşanan problemleri göz önüne alarak yeni uçakların üretimi için canla başla çalışıyor. Üstelik bazı uzmanlar kabul etmese bile, yeni hızlı yolcu uçağının testi için 2027 yılını gösteriyor.

Bakalım yaşayıp göreceğiz.

Hayal bu ya, belki o uçakların yolcusu bile olabiliriz.

Her zaman dediğim gibi; hayatta yapılan ve öğrenilen hiçbir şey boşuna değil. Her biri bir sonrakinin basamağı oluyor çünkü.

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

15.07.2024

Kaynaklar: https://flyive.com; https://teknoloji.org; https://www.caneracarbay.com.

 

 

SESTEN HIZLI UÇAN YOLCULAR (1/2)

Bir davranış yanılgısı üzerinde araştırma yaparken ilgimi çekti geleceğin ikonik simgesi.

Havacılık tarihindeki en heyecanlı fikirle başlayan bu yolculukta karşımıza çıkan bu ürün; yolculuğunu başarı ile tamamlayamasa da gökyüzüne bıraktığı izleri ile bir anlamda efsane olmaya devam ediyor çünkü.  

Teknoloji ve lüksün bir aradaki olağanüstü simgesi kendisi.

Uzmanların hala hız, zarafet ve tasarım harikası olarak kabul ettiği Concorde uçakları tanımaya ne dersiniz?

Bu arada bir yandan da sesten hızlı uçan bu uçaklarla uçan yolcular olmayı hayal edelim istiyorum. Ben denemek isterdim açıkçası.

Concorde uçaklar süpersonik yani ses hızının üzerinde bir hıza sahip. Bu hız bir yaklaşıma göre 1,2 Mach'ın üzerinde. (daha önce duymayanlar için Mach sayısı; akışkanlar mekaniğinde hareket halindeki bir kütle hızının, kütlenin bulunduğu şartlardaki ses hızına oranı olarak açıklanabilir.)

Geleceğin ilham kaynağı olarak kabul edilen bu uçaklarla yolculuk yapma fikrinin ortaya çıkışı 1960’lı yıllara rastlar.

İngiliz British Aircraft Corporation ile Fransız Aérospatiale bu amaçla bir araya gelir. Aralarında yapılan anlaşmaya göre; iki ülke mühendisleri ortak çalışmaya ve projenin getirdiği tüm risk ve maliyetleri paylaşmaya başlar.

Amaç ses hızının yaklaşık iki katına çıkacak ve hedeflenen noktalara kısa sürelerde varacak yolcu uçağı yapmaktır.

Elbette bunu sağlayabilmek kolay olmaz.

Öncelikle havaya direnç göstermeyen uzun, ince gövdesiyle aerodinamik bir gövde tasarımı yapılır.

Kanat kısmında ise üçgen şeklinde olan delta kanatlar kullanılır. Nedeni; uçak ses hızındayken oluşacak ses duvarı nedeniyle artacak hava sürtünmesinden en az etkilenmesini sağlamaktır.

 Bu zarif yapıya özel yapım jet motorları eşlik eder. Böylece yüksek hızlarda tam bir performans yakalanırken, düşük hızlarda özel manevra yeteneği elde edilir.

Hayal ve cesaretin müthiş birlikteliğidir yaşananlar. Başarılı, çalışkan bir ekiple yoğun bir mühendislik çalışması ve yıllar süren çabalar sonunda meyvesini verir.

İlk uçak üretilerek test uçuşlarına alınır. Bütün dünya nefesini tutup bu sesten bile hızlı olan uçağın akıbetini gözlemlemeye başlar.

Her şey yolunda gidince ticari uçuşların yolu açılır.

Dünyanın ilgiyle yakından takip ettiği Concorde,  2 Mart 1969 yılında ilk uçuşunu Fransa’nın Toulouse şehrine yapar.

Yerden tam 18.200 kilometre yüksekte uçabilme yeteneğine sahip uçakla artık okyanusu geçmek daha kolay ve hızlıdır.

Bu arada her uçuşu yakından izleyen ve inceleyen mühendisler; titanyum dış gövdenin sürtünme nedeniyle 92 dereceye kadar ısındığını tespit eder. Burun kısmındaki sıcaklık ise 130 derecelere varır. Bu aşırı ısınma nedeniyle uçağın boyunun uçuş sırasında tam 7.5 santimetre uzadığı not edilir.

Tüm bunlar aşırı hızın mühendislikteki cilveleri elbette.

Peki yaşanan sıkıntılar sadece bunlarla sınırlı mı kalır dersiniz? (devamı 2/2’de)

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

15.07.2024