MATEMATİK ve SANATIN GÜCÜ (2/2)

Öncelikle zihnimizi zorluyor.

Beynimizin görsel algısını yanıltıyor ve bize görsel bir illüzyon sunuyor.

Şekliyle matematiği ve sanatı bir araya getiriyor.

Matematikte imkansız kabul edildiği halde, sanatsal duruşu ile insanı düşündürüyor olması ilgiyi artırıyor.

Tüm bunlar olurken, felsefi açıdan gerçekliği, illüzyonu, yanılsamayı aynı anda sorgulatıyor.

Belki de bu yüzden imkansız şekiller, neredeyse pek çok alanda mimariden müzik videosuna kadar karşımıza çıkar.

Hatta 1982 yılında İsveç hükümeti tarafından üç İsveç posta pulu serisiyle onurlandırılır.

Sadece üçgenle yetinmeyen baba Lionel Penrose ve oğlu Roger Penrose tarafından oluşturulan bir başka imkansız nesne daha var.

Penrose merdiveni.

Bir anlamda Penrose üçgeninin merdiven şeklindeki varyasyonu olarak kabul ediliyor.

Elbette yine bir yanılsama, görsel illüzyon söz konusu. Şöyle ki 90 derecelik dönüşlerle yükselen (veya alçalan) bir merdiven iki boyutlu olarak tasvir ediliyor.

Bu durumda merdivenleri çıktığı hayal edilen bir kişi, herhangi bir yükselme ya da alçalma olmadığı için hep başladığı yere dönüyor. Yani sonsuz bir döngü ortaya çıkıyor.

İşte üç boyutlu uzayda, iki boyutlu böylesi bir merdivene de kullanılması imkansız olduğu için ‘Penrose merdiveni’ deniyor.

Bir başka deyişle merdiven iki boyutlu olduğu içi, başta dikey bir merdivene tırmanan kişi aslında aşağıya iniyor. Kısacası başladığı noktaya dönüyor. Bu nedenle imkansız merdiven.

Biliyorum hayli kafa karıştırıcı. Hatta bazılarınıza zaman kaybı gibi bile gelebilir. Ama burada matematik, felsefe ve sanat bütünü var. Bu nedenle yıllar içinde bu imkansız şekillerin meraklıları ve araştıranları hiç bitmiyor.

İlk yaratıcısı ve imkansız şekillerin babası Oscar Reutersvärd ise ilerleyen yıllar içinde 2.500'den fazla figür üretir.

1960 yılının sonlarında, eserlerini içeren kitapları yayınlanır.

İmkansız figürleri, İsveç Ulusal Müzesi ile Stockholm Modern Sanat Müzesi’nde sergilenir.

Günümüzde de hem matematikçiler hem de psikologlar, görsel algıyı incelemek için onun çizimlerini şablon olarak kullanmaya devam ediyor.

Bir disleksi hastasının imkansızlığa olan tutkusu ve geride bıraktığı muhteşem imza.

Hala düşünülüyor, hala imkansızlığı araştırılıyor.

Daha ne olsun?

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ

28.01.2025

Kaynaklar: https://tr.wikipedia.org; https://www.hurriyet.com.tr; https://evrimagaci.org.