BÖYLE TÖRE OLMAZ OLSUN

Sözün yetmediği yerler vardır hani… kelimeler çaresizce birbirlerine sokulur, duygularımızı yeterince anlatamamanın verdiği çekingenlikle boyunlarını bükerler… Siz çağırdığınızda yazınıza gelmek istemezler.

İşte bende öylesi bir ruh hali içindeyim; gözlerimin önünde bir resim karesi… mıhlanmış oturuyor, nereye baksam ne yapsam gitmiyor…

Sıradan bir resim karesi belki, sıradan herhangi bir resim… Ama hepimiz gibi beni de aldı ve çok uzaklara götürüp, hüznün en karanlık koynuna bırakıverdi.

Ağır geldi bu resim bana, duygularımı adeta esir aldı, boğazımı kocaman bir yumrukla tıkadı. Çünkü o karede derin bir çaresizlik vardı, o karede sessiz bir haykırış vardı, o karede yitmiş gitmiş bir gençliğin gelecekle buluşmak için çabalaması ama hiçbir şey yapamaması vardı, o karede aslında çok şey vardı.

O karede  bir kadın…

               bir anne,

               sırtında yavrusu…

               kendisini asmıştı…

               anlatmak istediklerini ancak böyle anlatmıştı.

Bir anne olarak daha çok etkilendim belki de bilemiyorum ama; bir yanda o gencecik anneyi, öte yanda çocuk olmasının güzelliğini yaşayamadan annesine veda eden ve ölümün soğuk nefesini sırtında hisseden minicik bebeği düşünmeden edemedim.

Bu nasıl bir büyük bir çaresizlik, nasıl büyük bir dramdı ki, hayatının baharındaki genç bir kadını bebeği ile beraber kıskacına almış bırakmamıştı. O anne ki verdiği son radikal kararı uygulamaya koyduğunda da yavrusunu düşünmüş, ondan ayrılamamış, belki de o bilmediği sona yaklaşırken yavrusunun varlığı ile cesaret bulmuştu. Son nefesini verirken bile ağlamadığından, güven içinde olduğundan emin olmak istemişti. Aslında şartlar onu buna zorlamıştı. Yavrusunu emanet edecek kimsesi yoktu çünkü, o nedenle en azından ölümün soğukluğu tüm bedenini kaplayıncaya ve birileri kendisini bir şekilde buluncaya kadar annelik iç güdüsüyle yavrusundan ayrılmak istememişti.

Hoşgörünün, alçak gönüllü olmanın, bağışlayıcılığın ve sevecenliğin her zaman bizim insanımızın en güzel değerleri olduğunu söyleriz, hatta bununla gurur duyarız. Ama berdel gibi çağdışı kalmış bir töreye dur diyemiyoruz, evlenip yuva kuran çocuklarımızın anne baba evine ancak cesedi geri döner diyerek onları adeta ateşe atıyoruz. Bu nasıl bir zihniyet, nasıl bir insanlık anlamakta öyle zorlanıyorum ki… Köylerde yüzlerce genç kızımız başlık parası uğruna okuldan alınıp sorgusuz sualsiz çocuk yaşta evlendirilirken, berdelle bir mal gibi değiş tokuş yapılırken, onların yaşamlarını adına töre dediğimiz, gelenek dediğimiz bir takım bağnazlıklarla karartırken; vicdan denen o insani duyguyu da ayaklar altına alıp eziyoruz.

Köyde kadınlar çaresiz, anneler suskun, çünkü her şeyin kararı erkeklerde; onlar ne derse o oluyor. Erkek isterse kızını satıyor, gönlü isterse eve kuma getiriyor, yine gönlü çekerse bir kadına zorla sahip oluyor, peşinden o yüz kızartıcı suçunu affettirmek için kızını berdel olarak veriyor, hem de hiç düşünmeden utanmadan sıkılmadan. Sonuçta etrafta mutsuz yığınla kadın, onların yetiştirmeye çalıştığı çocuklar… işte toplumsal çöküşün ayak sesleri…

Ama bu olumsuz tablo önemli mi? Değil, çünkü erkek mutludur. Egolarını bastırmış, hayvani duyguları uğruna eşini, kızlarını harcamıştır hem de gözlerinin yaşına bile bakmadan. Aslında erkek tamamen zayıflığına yenik düşmüş ve törelerin koruyucu kalkanı ardına saklanmıştır tam bir korkak olarak. Ama töre onlardan yanadır ya sorun yoktur. Çünkü töre emretmiş erkek uygulamıştır, çünkü töre tüm ayıpları örter.

Öyle mi? Bu kadar basit mi?

Her şeyin üstesinden gelen, tüm dertlere çareler arayan insanımız töreler karşısında bu kadar mı çaresiz? Neden kimseler bu gidişata bir çözüm yolu bulamıyor, dur diyemiyor?

Aslında tüm bu yaşananlar yeni şeyler değil, Anadolu kadınlarımızın yıllardır tanıklık ettiği, birebir yaşadığı gerçekler. Pek çoğumuz bu geleneklerden habersizken, hatta berdelin manasını dahi bilmezken onlar yıllardır törelere tutsak olmuş yaşıyorlardı ve bu uğurda kim bilir kimler feda edildi, kim bilir kimler gencecik yaşta toprağa verildi verilecek. Yıllardır var olan bu acımasızlık eskiden olduğu gibi günümüzde de devam ediyor, ancak gündemi daha çok meşgul ettiğinden olsa gerek bizler daha çok olayla karşılaşıyor, belki de durumun ne kadar vahim olduğunu yeni yeni fark ediyoruz.

Yitip gidenleri düşündüğümüzde evet belki de çok geç kaldık ve bu ana kadar ses çıkarmamış olmamız bağışlanamayacak kadar büyük bir suç; ama en azından şimdi şu noktadan başlayabiliriz pekala. Bizden sonraki nesilleri düşünerek, bizlerin yaşadığı travmaları onların asla yaşamamasını umut ederek…

Bir şeylere karar vermek bile o işin yapılanmasında olumlu bir adım değil midir sizce de? Madem ki şu anda oralarda ardı ardına yaşananlar içimizi yakıyor, yüreğimizi sızlatıyor o halde bir yerlerden ses vermeliyiz bizlerde.

Sivil toplum örgütleri ile devletin dikkatini bir şekilde çekmeli, alınacak önlemler bir an önce alınmalı, artırılmalı. Bilemiyorum belki de ağır yaptırımlar getirilmeli, şimdi değilse bile en azından yıllar sonra törelerin bağnazlığı unutulmalı. Bu iş elbette hiç kolay değil. Mutlaka kulak arkasına atılacak, mutlaka karşı çıkanlar olacak ama, zaman içinde nesiller boy atıp filiz verdikçe töresizde yaşanacağını anlayacak bizim insanımız. Bu süreç çok zor, çok meşakkatli ama denemeye değer hem de hiç beklemeden, yarı yolda pes etmeden, gencecik kızlarımız daha fazla harcanmadan, dünyaya küsmeden.

Ben o resim karesine benzer bir resim daha görmek istemiyorum. Ya siz?

Sevgiyle kalın.

Belgin ERYAVUZ
5.12.2006